Σχέση καρκίνου και θρόμβωσης
H Θρόμβωση ή θρομβοεβολική νόσος και ο καρκίνος είναι δύο από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ανθρώπινη ζωή. Ο Αγγειοχειρουργός κος Γ. Γαλανόπουλος, αναλύει τη σχέση του καρκίνου με την φλεβική θρομβοεμβολική νόσο.
Η σχέση ανάμεσα στον καρκίνο και τη φλεβική θρομβοεμβολή είναι γνωστή ήδη από το 1800, όταν οι Bouillaud και Trousseau την περιέγραψαν για πρώτη φορά στην ιατρική βιβλιογραφία. Μάλιστα ο Trousseau διέγνωσε στον εαυτό του καρκίνο, βασιζόμενος στη φλεβική θρόμβωση, που εμφάνισε στο άνω άκρο του!
Από μελέτες προκύπτει, ότι ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης σε πάσχοντες από καρκίνο είναι 4 με 6,5 φορές υψηλότερος σε σχέση με τους μη πάσχοντες. Επιπλέον, η φλεβική θρόμβωση & πνευμονική εμβολή αποτελούν μια συχνή αιτία θανάτου των ασθενών με καρκίνο (η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή, αναφέρονται πλέον ως μια ενιαία νόσος : θρομβοεμβολή).
Ποιοι παράγοντες ευνοούν την εμφάνιση φλεβικής θρομβοεμβολής σε ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο;
Φαίνεται πως η συσχέτιση μεταξύ καρκίνου και θρόμβωσης είναι πολυπαραγοντική. Κατ’αρχάς, έχει φανεί ότι το είδος και η εντόπιση, δηλαδή το όργανο στο οποίο αναπτύσσεται ο καρκίνος, σχετίζονται με την εμφάνιση θρόμβωσης.
Συγκεκριμένα, ο καρκίνος του στομάχου, του παγκρέατος, των ωοθηκών, των χοληφόρων, του εγκεφάλου προκαλούν με ιδιαίτερα μεγάλη συχνότητα φλεβική θρόμβωση, ενώ άλλοι τύποι καρκίνου σπανιότερα. Επίσης, οι μεταστατικοί όγκοι προκαλούν συχνά θρομβώσεις. Συνήθως οι θρομβώσεις εμφανίζονται 3 με 6 μήνες από τη διάγνωση του καρκίνου. Άλλοι παράγοντες, που μπορεί να εμπλέκονται είναι η ηλικία του ασθενή, η παχυσαρκία, η ύπαρξη κιρσών στα κάτω άκρα και η ύπαρξη θρομβώσεων στο παρελθόν.
Τέλος, ακόμα και το είδος της αντινεοπλασματικής θεραπείας μπορεί να ευνοεί την εμφάνιση θρόμβωσης, όπως η πλατίνα, τα μονοκλωνικά αντισώματα, οι αιμοποιητικοί παράγοντες, η ορμονοθεραπεία κ.ά.
Με ποιό μηχανισμό ο καρκίνος επάγει τη θρόμβωση;
Πολλές φορές, οι ασθενείς με καρκίνο εμφανίζουν υπερπηκτικότητα του αίματος (αυξημένη τάση του αίματος να πήζει και να δημιουργεί θρόμβους), που σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία ή κάποια χειρουργική επέμβαση, που προκαλεί βλάβη στο τοίχωμα των φλεβών μπορεί να προκαλέσουν θρόμβωση. Αν συνυπολογίσει κανείς και το γεγονός, ότι πολλοί ασθενείς λόγω της νόσου τους παραμένουν κλινήρεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τότε η συσσώρευση του αίματος στις φλεβες των κάτω άκρων μπορεί να είναι ένας επιπρόσθετος παράγοντας.
Ποιά είναι τα συχνότερα συμπτώματα της φλεβικής θρόμβωσης;
Οι ασθενείς με καρκίνο, που θα παρατηρήσουν αιφνιδίως το πόδι ή το χέρι τους να πρήζεται, πρέπει άμεσα να απευθυνθούν σε αγγειοχειρουργό, ώστε να εξεταστούν κλινικά και με τη βοήθεια του τρίπλεξ να επιβεβαιωθεί η κλινική υποψία της φλεβικής θρόμβωσης. Συχνά το οίδημα (πρήξιμο) εκτείνεται σε ολόκληρο το άνω ή το κάτω άκρο, το οποίο μάλιστα είναι ιδιαίτερα επώδυνο.
Βέβαια, πολλοί ασθενείς με καρκίνο λαμβάνουν ισχυρά αναλγητικά, οπότε μπορεί ο πόνος ενός πρησμένου ποδιού ή χεριού με τη πάθηση να είναι ήπιος, γεγονός που προφανώς δεν πρέπει να καθησυχάζει τον ασθενή. Κάποιες φορές οι φλεβικές θρομβώσεις είναι επιφανειακές, οπότε εμφανίζονται με ερυθρότητα (κοκκίνισμα), πόνο και σκληρία κατά μήκος της θρομβωμένης φλέβας.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η αντιμετώπιση γίνεται με αντιπηκτική αγωγή είτε ενέσιμα (υποδορίως) είτε από του στόματος. Υπάρχουν και νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά, που έχουν το πλεονέκτημα, έναντι των παλαιών, να μη χρειάζονται τακτική παρακολούθηση μέσω εξέτασης αίματος (INR). Ο αγγειοχειρουργός που θα διαγνώσει τη νόσο θα επιλέξει το κατάλληλο αντιπηκτικό για τον κάθε ασθενή, συνεκτιμώντας και τον κίνδυνο μιας πιθανής αιμορραγίας. Αρωγός στην αντιμετώπιση της θρόμβωσης είναι και η χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης. Η κινητοποίηση του ασθενή παίζει κι αυτή σημαντικό ρόλο.
Μπορεί μια θρόμβωση να αποτελεί προάγγελο καρκίνου;
Σύμφωνα με μελέτες, περίπου στο 10% των ασθενών που εμφανίζουν φλεβικές θρομβώσεις χωρίς κάποια εμφανή αιτία (ιδιοπαθείς θρομβώσεις), θα διαγνωσθεί καρκίνος μέσα στα επόμενα 5 με 10 χρόνια. Μάλιστα, στο 75% των περιπτώσεων, ο καρκίνος διαγιγνώσκεται μέσα στον πρώτο χρόνο από τη διάγνωση της θρόμβωσης. Aξίζει να αναφέρουμε τη «μεταναστευτική θρομβοφλεβίτιδα», η οποία χαρακτηρίζεται από επεισόδια επιφανειακών θρομβώσεων σε ασυνήθεις περιοχές του σώματος (π.χ. σε επιφανειακές φλέβες του θώρακα) και που συχνά υποδηλώνουν την ύπαρξη καρκίνου στους πνεύμονες ή το πάγκρεας.
Συνοπτικά
Η φλεβική θρόμβωση και ο καρκίνος έχουν στενή και αμφίδρομη σχέση, καθώς ο καρκίνος αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης θρόμβων στο αίμα. Ορισμένοι τύποι καρκίνου, ιδιαίτερα αυτοί του πνεύμονα, του παγκρέατος και του στομάχου, αλλά και οι θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στην πήξη του αίματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης (όπως η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση). Επιπλέον, η φλεβοθρόμβωση μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα σημάδια ύπαρξης καρκίνου ή να επιδεινώσει την πρόγνωση της ασθένειας, καθιστώντας την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση σημαντικές για τους καρκινοπαθείς.
Δημοσιεύθηκε στο EnterTV
Γεώργιος Γαλανόπουλος – Aγγειοχειρουργός – Δρ. Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Μετεκπαιδευθείς στη Φλεβολογία στο ERASMUS MC Ολλανδίας
Συνεργάτης ΙΑΣΩ General
Τηλ. 6942644350